بررسی عوامل موثر بر نوع و میزان خوراک مصرفی در بین خانوارهای شهرستان مشهد

داﻧﻪ ﻫﺎي روﻏﻨﯽ از اﻗﻼم ﻋﻤﺪه وارداﺗﯽ اﯾﺮان در ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزي ﺑﻮده و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ، ﺳﺮاﻧﻪ ﻣﺼﺮف روﻏﻦ ﺧﻮراﮐﯽ در ﮐﺸﻮر ﺣﺪود دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮاﻧﻪ ﻣﺼﺮف ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ. از اﯾﻦ رو، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﯿﻮع ﺑﯿﻤﺎريﻫﺎي ﻗﻠﺒﯽ ﻋﺮوﻗﯽ و ﭼﺎﻗﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ، ﻧﯿﺎز ﺑﺪن ﺑﻪ اﺳﯿﺪﻫﺎي ﭼﺮب و ﺿﺮورت اﺳﺘﻔﺎده از روﻏﻦﻫﺎ در ﭘﺨﺖ اﻧﻮاع ﻏﺬا و ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ، ﻻزم اﺳﺖ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان و ﻧﻮع روﻏﻦ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﯿﻖ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﻮد. در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ، ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ ﺣﺎﺿﺮ در ﺳﺎل 1398 روي 245 ﺧﺎﻧﻮار ﺳﺎﮐﻦ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﺸﻬﺪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ. ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮي ﺟﺎﻣﻌﮥ آﻣﺎري ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺷﯿﻮة ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺳﺎده و ﮔﺮدآوري داده‌ﻫﺎ و آﻣﺎر از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﭘﺮدازش داده‌ﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي آﻣﺎر ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ، ﻣﺪل‌ﺳﺎزي ﻻﺟﯿﺖ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ و ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي اﻫﻤﯿﺖ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺘﯽ، ﺗﺤﺼﯿﻼت، آﮔﺎﻫﯽ از وﺟﻮد ﭘﺎﻟﻢ و ﺗﻌﺪاد اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮار ﺑﺮ ﻧﻮع روﻏﻦ ﻣﺼﺮﻓﯽ اﺛﺮﮔﺬار اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻖ، ﺳﻬﻢ روﻏﻦ ﻣﺎﯾﻊ از ﮐﻞ روﻏﻦ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺧﺎﻧﻮار 41 درﺻﺪ ﺑﻮده و ﺳﻬﻢ ﻣﺼﺮف روﻏﻦﻫﺎي ﻣﺤﻠﯽ در رژﯾﻢ ﻏﺬاﯾﯽ ﺧﺎﻧﻮار ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺎﻻي آن ﺣﺪود 4/2 درﺻﺪ ﺑﺮآورد ﺷﺪه اﺳﺖ. روﻏﻦﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻧﯿﺰ ﻋﻠﯽرﻏﻢ ﻣﻔﯿﺪ ﺑﻮدن، ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺪود 24 درﺻﺪ از ﮐﻞ ﻣﺼﺮف روﻏﻦ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ و ﺗﺮوﯾﺠﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﺎ آﮔﺎﻫﯽرﺳﺎﻧﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن، ﻣﺰاﯾﺎي ﻣﺼﺮف روﻏﻦﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻣﺤﻠﯽ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ روﻏﻦﻫﺎ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺷﻮد.

در تحقیق حاضر، عوامل مؤثر بر سطح مصرف روغن خوراکی توسط خانوارها در شهر مشهد مورد بررسی قرار گرفت. از آنجا که سطح مصرف و نوع روغن مصرفی خانوارها تأثیر زیادی بر سلامت افراد و جامعه، واردات نهاده‌های تولید روغن، میزان تولید انواع روغن‌ها در کشور و سیاستگذاری مناسب در این حوزه دارد، بررسی این موضوع حائز اهمیت است. نتایج تحقیق نشان داد که روغن‌های نباتی مایع بیشترین روغن مصرفی خانوارها و روغن های نباتی هیدروژنه (جامد) دومین روغن پرمصرف خانوارها بوده و روغن‌های طبیعی کمترین روغن مصرفی خانوارها هستند. نتایج مدل لاجیت چندگانه نشان داد که متغیرهایی مثل جنسیت سرپرست خانوار، شغل سرپرست خانوار، تعداد اعضای خانوار، تحصیلات سرپرست خانوار، قیمت، برند (نشان تجاری) روغن و اهمیت به سلامتی می‌تواند بر نوع روغن مصرفی توسط خانوار اثرگذار باشد. علاوه بر این، نتایج مدل لاجیت ترتیبی حاکی از آن است که متغیرهای جنسیت سرپرست خانوار، تحصیلات سرپرست خانوار، درآمد خانوار، اهمیت به سلامتی و برند روغن می تواند روی سطح روغن مصرفی توسط خانوارها اثرگذار باشد. از آنجا که نوع برند )نشان تجاری) می تواند هم روی سطح روغن مصرفی و هم روی نوع روغن مصرفی اثرگذار باشد، پیشنهاد می‌شود که شرکت‌های مطرح در این حوزه به سرمایه‌گذاری روی تولید روغن های محلی، طبیعی و دنبه بپردازند و با ایجاد برندهای معتبر، به ذائقه مصرف کنندگان توجه بیشتری داشته باشند؛ افزون بر این، برنامه‌های آموزشی، ترویجی و تبلیغاتی در خصوص مزایا و معایب

انواع روغن‌های مصرفی در رسانه‌های عمومی کشور بیشتر مطرح شود تا خانوارها با خواص این مواد غذایی بیشتر آشنا شوند و به تدریج، با برنامه های تبلیغاتی مناسب و فرهنگ‌سازی صحیح، ذائقه افراد بیشتر به سمت مصرف روغن‌های طبیعی و محلی سالم سوق پیدا کند. البته روغن‌های محلی از ارزش غذایی فراوان برخوردارند، ولی به دلیل مقیاس تولید پایین‌تر، برای تهیه این روغن‌ها هزینه تمام شدة تولید بسیار بالا می‌رود و از این رو، قیمت آنها بالاست.

از دلایل اصلی کمتر شدن مصرف روغن‌های محلی و طبیعی، به ویژه در مناطق شهری، قیمت بالای این روغن‌ها، عدم اطمینان از بهداشتی بودن و عدم وجود مکان‌های مطمئن برای خرید این روغن‌ها و نبود برند معتبر در این حوزه است که تا حدی سبب کاهش مصرف آنها شده است. از این رو، پیشنهاد می‌شود که سرمایه‌گذاری بیشتری در این حوزه صورت گیرد تا ضمن عرضه محصولات بهداشتی و استاندارد در فروشگاه‌های معتبر، به تدریج، برندهای معتبری در این حوزه شکل گیرند و با ایجاد رقابت، قیمت این روغن‌ها نیز در مقایسه با روغن‌های موجود، قابل رقابت شود.

برای دریافت فایل اصلی و کامل این مقاله از طریق لینک زیر اقدام کنید:

بررسی عوامل موثر بر نوع و میزان خوراک مصرفی در بین خانوارهای شهرستان مشهد